Waltornia czyli róg

Z głębokim smutkiem zawiadamiamy, że w wieku 55 lat zmarł

Józef Morusiewicz

Wieloletni solista Filharmonii Warmińsko-Mazurskiej w Olsztynie,
Artysta muzyk,
Nauczyciel gry na waltorni
w PSM I i II st. w Olsztynie

Niech spoczywa w pokoju

W dniach 5-8.03.2020 w Kielcach odbył się V Świętokrzyski Festiwal Klas Instrumentów Dętych Szkół Muzycznych I i II stopnia.

Jury konkursu w składzie:

• prof. dr hab. Wacław Mulak – Przewodniczący
• mgr Wladimir Tomkov
• mgr Maryla Limanowska
• mgr Krzysztof Mucha

przyznało następujące Nagrody i Wyróżnienia młodym waltornistom w specjalności: waltornia, puzon, tuba

Kategoria 2-I - szkoły muzyczne I stopnia

1. Nagroda
Barbara Sikora
ZPSM Warszawa

2. Nagroda
Zofia Wiaterek
OSM Bytom

Wyróżnienia
Jakub Adamski OSM Bytom		Mateusz Klimek PSM Opole

Kategoria 2-II - szkoły muzyczne II stopnia

1. Nagroda
Michał Maleska PSM Opole		Tomasz Książek SM Gdynia

Wyróżnienia
Angela Warzyńska PSM Chorzów		Michał Mocek POSM Katowice		Maciej Dujczyński POSM Katowice

Wyróżnienia
Agnieszka Ciszewska ZPSM Bielsko Biała		Jan Dąbrowski ZPOSM Warszawa

GRATULUJEMY!
Laureatów (1. 2. 3. Nagrody, Wyróżnienia) prosimy o nadesłanie zdjęć i biografii celem publikacji w naszym serwisie. Nasz adres: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

Stypendia ministerialne

Stypendia ministra właściwego ds. kultury i ochrony dziedzictwa narodowego za osiągnięcia artystyczne przyznawane są uczniom szkół artystycznych i studentom uczelni artystycznych kształcących w zawodzie artystycznym, którzy uzyskali bardzo dobre wyniki w nauce oraz są laureatami krajowych lub międzynarodowych konkursów. Wszystko, lub prawie wszystko co powinieneś wiedzieć na ten temat opisują strony internetowe poszczególnych podmiotów.

Waltornia lub róg

(wł. corno, ang. horn lub french horn, niem. Waldhorn, fr. cor) - instrument dęty blaszany z grupy aerofonów ustnikowych, gdyż dźwięk powstaje na skutek rezonansu rozedrganego słupa powietrza wprowadzonego wargami instrumentalisty poprzez metalowy ustnik. To długa, wąska rura (w stroju F 3,78 m w stroju B 2,75m), dwukrotnie zwinięta, rozrzeszająca się w czarę głosową. Waltornia jest zaopatrzona w trzy główne wentyle uruchamiające dodatkowe rurki, które przedłużając długość instrumentu, umożliwiają uzyskanie na nim wszyskich dźwięków. Jest instrumentem transponującym w stroju F, co oznacza, że zapisane dźwięki brzmią w istocie o kwintę czystą w dół. Skala w zapisie zamyka się pomiędzy C - c³ ,  czyli w brzmieniu F₁ - f² . Wielu instrumentalistów potrafi przekroczyć górną granicę skali, niektórzy dość znacznie. 

Istnieje zróżnicowana realizacja notacji:

• klasyczna, gdzie zapisane w kluczu wiolinowym dźwięki brzmią kwintę niżej a w kluczu basowym kwartę wyżej,
• współczesna, gdzie zapisane w kluczu wiolinowym i basowym dźwięki brzmią kwintę niżej.

Muzyk grający na waltorni to waltornista.

Wybierając instrument, powinniśmy wziąć pod uwagę wiek i potrzeby grającego, a także jego predyspozycje i stopień zaawansowania w grze. Do tego problemu na pewno inaczej będą podchodzić uczniowie dopiero zaczynający naukę, inaczej zaś studenci czy zawodowi muzycy.

Wybór waltorni - model szkolny czy profesjonalny

Dla młodych adeptów najbardziej odpowiedni jest model szkolny. Wiele firm produkuje te instrumenty i są one najtańsze. Na początku nauki nie ma sensu kupować modelu profesjonalnego, gdyż uczeń nie jest w stanie wykorzystać wszystkich jego walorów. Istotny jest również ciężar instrumentu. Zazwyczaj profesjonalne waltornie są znacznie cięższe niż szkolne. Prawidłowe trzymanie takiego instrumentu podczas grania staje się wielkim problemem dla młodego człowieka. W tym wypadku są polecane pojedyncze waltornie w stroju F lub model z kwartwentylem, a dopiero w następnych latach nauki podwójne F/B. Możemy polecić kilka typów takich firm, jak: Amati, Hans Hoyer, Jupiter, Josef Lidl, Yamaha i Weril. Ostatnio na rynku są też tanie waltornie z Chin, lecz jakość materiałów użytych do produkcji oraz niestaranność montażu nie rokuje im dłuższej żywotności.

Waltornia lub inaczej róg należy do grupy instrumentów dętych blaszanych. Z punktu widzenia powstawania dźwięku jest aerofonem ustnikowym. Waltornia to długa, wąska rura (około 3,78 m), dwukrotnie zwinięta, rozpoczynająca się nasadzanym, metalowym ustnikiem, zakończona rozszerzającą się czarą głosową. Jej historia sięga pradawnych czasów.

Instrumenty muzyczne są starsze niż sama muzyka; puste rogi zwierzęce, łodygi roślin, drewno czy muszle to doskonały materiał jaki człowiekowi zaoferowała Natura. Zanim waltornia stała się instrumentem świadomie wykorzystywanym do celów artystycznych przeszła długotrwały proces ewolucji.

Głos dla ludzi pierwotnych był właściwością istot żywych. Dźwięk, zwłaszcza donośny, niesamowity -  wydobywający się z martwego przedmiotu musiał wywołać lęk i przerażenie. Takim celom służyły pierwsze instrumenty człowiekowi u zarania cywilizacji. Także komunikacja na większe odległości oraz magia i religia były obszarami ich pierwszych zastosowań.

Praprzodkiem dzisiejszej waltorni jest bez wątpienia każda forma rogu zwierzęcego. Bliskie skojarzenia budzi także kształt większej muszli z wydrążonym otworem.

Cztery koncerty waltorniowe i Rondo wpisała w twórczość Wolfganga Amadeusza Mozarta historyczna tradycja i praktyka wykonawcza. Współczesne badania naukowe wskazują na wiele wątpliwości w tym względzie a najwięcej kontrowersji wzbudza pierwszy koncert na róg będący najprawdopodobniej ostatnią kompozycją Mistrza na ten instrument.

Większość informacji biograficznych na temat pochodzenia i początków edukacji muzycznej wirtuoza rogu naturalnego Jacquesa-Françoisa Gallay’ego (1795-1864) dostarcza François-Joseph Fétis – zarówno w pierwszej, jak i drugiej edycji Biographie universelle des musiciens et bibliographie générale de la musique ¹. To właśnie na jego przekazie opiera się większość literatury przedmiotu. Krótka notka biograficzna Gallay’ego znajduje się również w Dictionnaire universel des contemporains contenant toutes les personnes notables de la France et des pays étrangers Gustave’a Vapereau z 1858 roku. Obrazu dopełnia zbiór siedemnastu listów samego Gallay’ego, znajdujących się w zbiorach Biblioteki Narodowej w Paryżu, spisanych współcześnie przez francuskiego waltornistę Cyrille’a Grenota. Informacji dostarcza także prasa paryska, niemiecka i hiszpańska, dowodząc międzynarodowego rozgłosu, jaki przyniosła Gallay’emu działalność koncertowa. Wśród czasopism zawierających artykuły, recenzje i notatki związane z Jacquesem-Françoisem Gallay’em, znajdują się Revue musicale i Revue et gazette musicale de Paris, La Mélomanie, La France Musicale i Allgemeine Musikalische Zeitung.

Ewolucja budowy rogu w XIX wieku przebiegała niezwykle dynamicznie, w szczególności w zakresie konstruowania instrumentów pozwalających na osiągnięcie pełnej skali chromatycznej. Ostateczny kształt używanego współcześnie wentylowego instrumentu pozwoliły wypracować działania niemieckich budowniczych – przede wszystkim Heinricha Stölzela (1777-1844) i Friedricha Blühmela (1777-1845), w kolejnych latach także Josepha Riedla (zm. 1840) i innych ¹. Wśród Francuzów swój udział w udoskonalaniu instrumentu mieli między innymi Jacques Christophe Labbayé ² i Joseph Émil Meifred (1791-1867). Jednocześnie część środowiska paryskiego, w szczególności związana z tamtejszym Konserwatorium, otwarcie odrzucała róg wentylowy i podkreślała swoje przywiązanie do brzmienia właściwego dla rogu naturalnego.

Paul Hindemith należy do bardzo wąskiego grona kompozytorów, którzy swoim dorobkiem tworzą całkowicie odrębny rozdział w historii muzyki. Indywidualizm jego twórczości wymyka się wszelkim próbom przyporządkowania jej do szerszych nurtów reprezentowanych w czasach, w których żył: z jednej strony bogactwo i różnorodność kompozycji niemalże wszystkich ważniejszych gatunków muzycznych, z drugiej zaś bezkompromisowa konsekwencja w kształtowaniu własnego warsztatu, rozpoznawalnego już po pierwszych taktach wielu utworów.