W tym artykule:

• Koncert D-dur KV 412
• Koncerty Es-dur KV 417, KV 447 i KV 495
• Pozycje mało znane
• Podsumowanie

Cztery koncerty waltorniowe i Rondo wpisała w twórczość Wolfganga Amadeusza Mozarta historyczna tradycja i praktyka wykonawcza. Współczesne badania naukowe wskazują na wiele wątpliwości w tym względzie a najwięcej kontrowersji wzbudza pierwszy koncert na róg będący najprawdopodobniej ostatnią kompozycją Mistrza na ten instrument.

Pierwszy koncert na róg KV 412 jest z kilku powodów prawdziwą zagadką. W niektórych publikacjach naukowych jeszcze z początku lat osiemdziesiątych ubiegłego stulecia podaje się, iż rękopisy koncertów KV 412/514 oraz 417 zaginęły bez śladu w Berlinie po roku 1850. Jest to jednak prawda niepełna, gdyż niezbyt powszechnie znanym jest fakt, iż rękopisy owe znajdują się obecnie w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie. Przed drugą wojną światową były częścią unikatowej kolekcji zbiorów specjalnych najwybitniejszych kompozytorów europejskich zebranych w słynnej Pruskiej Bibliotece Państwowej (Preußische Staatsbliothek) w Berlinie. Nasilające się naloty alianckie na stolicę III Rzeszy zmusiły Niemców już w roku 1943 do przeniesienia znacznej części zbiorów na tereny położone na wschód od Odry. W ten sposób rękopisy obu koncertów waltorniowych znalazły się w Krzeszowie na Dolnym Śląsku, skąd po odnalezieniu przez Polaków zostały przewiezione do Krakowa. Oficjalnie znajdują się w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej od roku 1945.

róg zwierzęcyWaltornia lub inaczej róg należy do grupy instrumentów dętych blaszanych. Z punktu widzenia powstawania dźwięku jest aerofonem ustnikowym. Waltornia to długa, wąska rura (około 3,78 m), dwukrotnie zwinięta, rozpoczynająca się nasadzanym, metalowym ustnikiem, zakończona rozszerzającą się czarą głosową. Jej historia sięga pradawnych czasów.

Instrumenty muzyczne są starsze niż sama muzyka; puste rogi zwierzęce, łodygi roślin, drewno czy muszle to doskonały materiał jaki człowiekowi zaoferowała Natura. Zanim waltornia stała się instrumentem świadomie wykorzystywanym do celów artystycznych przeszła długotrwały proces ewolucji.

Głos dla ludzi pierwotnych był właściwością istot żywych. Dźwięk, zwłaszcza donośny, niesamowity -  wydobywający się z martwego przedmiotu musiał wywołać lęk i przerażenie. Takim celom służyły pierwsze instrumenty człowiekowi u zarania cywilizacji. Także komunikacja na większe odległości oraz magia i religia były obszarami ich pierwszych zastosowań.

Waltornia nie należy do zbyt popularnych instrumentów dętych, wręcz postrzegana jest jako instrument rzadki i bardzo trudny. Jej wielkość i kształt niejednokrotnie odstraszają uczniów. Problemy z ładnym wydobyciem dźwięku są przyczyną szybkiego zniechęcenia, a w konsekwencji rezygnacji ucznia z gry na instrumencie. W niniejszym artykule pragnę podzielić się swoimi uwagami i spostrzeżeniami dotyczącymi początkowej fazy nauki gry na waltorni.

Przed rozpoczęciem gry na instrumencie dętym każdy uczeń przechodzi dwuetapowe przesłuchania uzdolnień muzycznych. Po osiągnięciu pozytywnych wyników może rozpocząć naukę gry na świadomie wybranym lub przypadkowo zaproponowanym przez komisję instrumencie. W tym momencie pojawia się już pierwsza wątpliwość. Nie zawsze bowiem obraz instrumentu pokazanego na ściennej tablicy pokrywa się z jego wyglądem rzeczywistym, stąd często mamy do czynienia z późniejszymi rozczarowaniami zarówno uczniów jak i rodziców. Kandydat do nauki gry na waltorni powinien zobaczyć instrument w trakcie egzaminów i podjąć dobrze przemyślaną decyzję. Każdy przyszły adept gry na instrumencie dętym, w szczególności blaszanym, musi też przejść odpowiednie badania lekarskie oraz spełniać pewne warunki budowy anatomicznej takie jak np. prawidłowy układ zębów, czy odpowiednia budowa szczękowo-żuchwowej części twarzy.  Dopiero po spełnieniu wszystkich wymienionych wymagań uczeń może rozpocząć naukę gry na instrumencie dętym.

W tym artykule:

• Problemy, z jakimi zmagała się autorka
• Badania naukowe schorzeń muzyków
• Studium przypadku
• Trzy główne zagrożenia zdrowia muzyków
• Rozwiązania techniczne
• Rozwiązania integralne
• Podsumowanie i wnioski

Jest to historia odzyskania pewności siebie, zagubionej w jakimś momencie życia waltornistki, która przemierzyła drogę od destrukcyjnego bólu począwszy, poprzez zgłębianie indywidualnych przypadków załamania wśród waltornistów, analizy różnorodnych terapii, aż po odzyskanie radości gry. Gry zdrowej, o pełnym brzmieniu, wypływającej z serca.

Paul Hindemith należy do bardzo wąskiego grona kompozytorów, którzy swoim dorobkiem tworzą całkowicie odrębny rozdział w historii muzyki. Indywidualizm jego twórczości wymyka się wszelkim próbom przyporządkowania jej do szerszych nurtów reprezentowanych w czasach, w których żył: z jednej strony bogactwo i różnorodność kompozycji niemalże wszystkich ważniejszych gatunków muzycznych, z drugiej zaś bezkompromisowa konsekwencja w kształtowaniu własnego warsztatu, rozpoznawalnego już po pierwszych taktach wielu utworów.

Utwory kameralne i solowe Wolfganga Amadeusza Mozarta na waltornię stanowią fenomen sam w sobie. Są największym przykładem inspiracji kompozytora instrumentalistą. Biorąc pod uwagę fakt jak niedoskonałym instrumentem był róg naturalny w stosunku chociażby do oboju, liczba utworów solowych na waltornię mogłaby przyprawić o zdumienie, jednak wydaje się ona oczywista z jednego prostego względu - mianowicie obecności w życiu twórcy przyjaciela - waltornisty  Ignaza Leutgeba.

Słyszałem od wielu producentów i sprzedawców, że dużo osób kupuje waltornię polegając jedynie na pierwszym wrażeniu, jakie ona na nich wywołała po wydobyciu kilku dźwięków lub też na ich osobistym 'odczuciu' instrumentu. Myślę, że jest to niebezpieczny sposób i wielu waltornistów ostatecznie nabywa pewnego rodzaju 'bubel', chociaż wady instrumentu można było wykryć jeszcze przed jego zakupem.

W tym artykule:

• Materiały
• Trombita i róg pasterski - obszar występowania
• Budowa trombity
• Budowa rogu pasterskiego
• Budowa ustników
• Uczestnicy projektu

Materiały

• Trombita:
  • Drewno świerkowe – długość 360cm , średnica min 50cm,
  • kora (łyko) z drzewa czereśniowego,
  • róg krowi,
  • drewno czarnego bzu do budowy ustnika.
• Róg:
  • drewno świerkowe: o odpowiednio wygiętym kształcie,
  • korzeń świerkowy do budowy obrączek,
  • drewno czarnego bzu do budowy ustnika.

Wirus opryszczki na ustach to zmora nie tylko waltornistów, ale każdego muzyka grającego na instrumencie dętym a w szczególności blaszanym. Możesz się zarazić nieświadomie, a sam wirus może przez wiele miesięcy trwać w ukryciu, i pojawić się znienacka. Opryszczka i leczenie skutków jej wystąpienia to nie tylko troska o wygląd, bowiem powikłania, jakie może wywołać wirus opryszczki sięgają znacznie głębiej...

Transponowanie

Tej części nauki należy poświęcić specjalną uwagę. Istnieje do tego celu wielka ilość etiud (Stiegler, Rossari, Klotz, Kopprasch, Oskar Franz, Cacciamani, Galay, Jacąmin i i.). By osiągnąć pełny efekt należy zważać, by uczeń również dobrze na­zywał tony, np. Dis w stroju D zawsze His w F a nie C itp. Rozwój nauki transponowania u ucznia powinien być następujący: ponieważ zmiana obra­zu nutowego w wyobrani łatwo może zmylić i zmieszać ucznia, należy rozpocząć strojem, który leży w bezpośredniej bliskości stroju, z którego wy­chodzimy i wykazuje jak najmniej znaków przykluczowych. Wentyle waltorni, które wydłużają drga­jący słup powietrza obniżając przez to wysokość tonu pociągają za sobą to, że transponowanie w dół jest łatwiejsze niż w górę.